ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ Ρόδου, 28.7.2022, του Νεκτάριου Καλογήρου: Σαν σήμερα, πριν από 78 χρόνια, τρία μεταγωγικά καράβια έπλεαν στα Δωδεκάνησα μεταφέροντας στ’ αμπάρια τους ολόκληρη την εβραϊκή κοινότητα της Ρόδου και της Κω. Οι απάνθρωπες συνθήκες μεταφοράς διήρκεσαν 10 ημέρες, όσες χρειάστηκαν για να γίνει ο διάπλους μέχρι τον Πειραιά κι από κει η μεταγωγή στο Χαϊδάρι. Τί σημαίνει «απάνθρωπες συνθήκες»; Σημαίνει ότι 1700 άνθρωποι· νέοι, ηλικιωμένοι, μικρά παιδιά, εγκυμονούσες γυναίκες, ασθενείς και υγιείς να βρίσκονται στριμωγμένοι μέσα στο κήτος τριών πλοίων μεταφοράς «σφάγιων». Σ’ όλο το ταξίδι το φαγητό ήταν ελάχιστο, η καθαριότητα ανύπαρκτη, η ζέστη αφόρητη και ο ήχος από τις μηχανές έντονος και διαρκής. Στο θαλάσσιο δρόμο τους βρέθηκαν κι άλλα παραπλέοντα πλοία, ορισμένα συμμαχικών δυνάμεων, μα από κανένα δεν αποτολμήθηκε να γίνει μια εν πλω έρευνα. Γιατί; Είναι κι αυτό ένα από τα αναπάντητα ερωτήματα εκείνης της περιόδου. Οι συνθήκες δεν άλλαξαν στο τρένο από το Χαϊδάρι προς το Άουσβιτς. Ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά, ίσως με εξαίρεση τον ήχο από τις μηχανές που πια δεν υπήρχε για να σκεπάζει τα κλάματα και τις ωδίνες.
Ο Λαζάρ Πιτκοβίτς ήταν μόλις 14 ετών, όταν η αστυνομία του Παρισιού χτύπησε την πόρτα του σπιτιού του το πρωί της 16ης Ιουλίου 1942. Μαζί με την οικογένειά του, στριμώχτηκε σε ένα λεωφορείο και μεταφέρθηκε στο "Vélodrome d' Hiver", Βελ ντ' Ιβ. Τις επόμενες δύο ημέρες, περίπου 8.000 άλλοι Εβραίοι από το Παρίσι και τις γύρω κοινότητες μεταφέρονται στο δημοφιλές ποδηλατοδρόμιο κοντά στον Πύργο του Άιφελ. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ξένα διαβατήρια, επειδή η γαλλική κυβέρνηση δεν θέλει ακόμη να εκδώσει γηγενείς Γάλλους στους Ναζί. Οι συνθήκες εκεί είναι άθλιες - δεν υπάρχει ούτε νερό, ούτε φαγητό, ούτε τουαλέτες.
Ο Λαζάρ Πιτκοβίτς αντιλαμβάνεται πολύ σύντομα ότι όλο αυτό δεν θα έχει αίσιο τέλος. Διαισθάνεται ότι έχει μία ευκαιρία να ξεφύγει, όταν το μεσημέρι της 16ης Ιουλίου, ξεκινούν ταραχές κοντά στην είσοδο του γκέτο: απέναντι βρίσκεται ένα παντοπωλείο. Οι μητέρες που δεν έχουν φαγητό για τα παιδιά τους από το πρωί διαμαρτύρονται δυνατά και πείθουν τους φύλακες να τις αφήσουν να αγοράσουν γάλα και νερό. Μέσα στη γενική αναταραχή, ο Λαζάρ δραπετεύει, σκίζει το κίτρινο αστέρι από το παλτό του και κατευθύνεται ήρεμα προς το σταθμό του μετρό "Grenelle" (που μετονομάστηκε σε "Bir-Hakeim" το 1949). Δεν θα ξαναδεί ποτέ τους γονείς του και την αδελφή του Φάιγκα, οι οποίοι κατέληξαν στο στρατόπεδο εξόντωσης, στο Άουσβιτς - όπως ακριβώς οι γυναίκες που είχαν σπεύσει στο παντοπωλείο και επέστρεψαν.
Όταν οι Σοβιετικοί στρατιώτες, στις 27 Ιανουαρίου του 1945, απελευθέρωσαν το Άουσβιτς, αντίκρισαν τη κόλαση – σκελετωμένα κορμιά που θύμιζαν ανθρώπους, στάχτη ανθρώπινης σάρκας, καπνισμένα φουγάρα κρεματόριων, ομαδικούς τάφους – μια ολόκληρη βιομηχανία εξόντωσης ανθρώπων: Ήταν η υλοποίηση της «Τελικής Λύσης» που είχε εξαγγείλει ο Αδόλφος Χίτλερ για τον αφανισμό των Εβραίων από την Ευρώπη και τον κόσμο όλο.
Πολλοί θεώρησαν τότε, ότι οι πύλες της Σοβιετικής Ένωσης θα ήταν ανοικτές για τους Εβραίους και η διαβίωση τους δεν θα θύμιζε τίποτε από τα πογκρόμ που είχαν υποστεί από τη Τσαρική Ρωσία στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Και η αλήθεια είναι ότι πολλοί Εβραίοι από τις χώρες που αποτελούσαν τη Σοβιετική Ένωση μετανάστευσαν πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο στην τότε Παλαιστίνη για να κτίσουν το Κράτος του Ισραήλ.
Περισσότερα: «ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΤΩΝ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΣΙΩΝ» ΤΟΥ ΒΙΚΤΩΡΑ ΙΣ. ΕΛΙΕΖΕΡ
Στις 10 και 11 Μαΐου 2022, το Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών, το Ινστιτούτο Ερευνών για τον Πολιτισμό του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ και το Εργαστήρι Μελέτης των Εβραίων της Ελλάδος διοργανώνουν διήμερο διεθνές εργαστήριο με θέμα “Jewish Responses to Persecution and Rescue Efforts During the Holocaust” (Εβραϊκές αντιδράσεις στον διωγμό και προσπάθειες διάσωσης στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος). Το εργαστήριο αποτελεί συνέχεια του διαδικτυακού σεμιναρίου “Testimonies and Research on Hiding during the Holocaust”, που έγινε στις 20.10.2021 (δείτε το ΕΔΩ), το οποίο περιλαμβάνει μαρτυρίες διωκομένων που κρύφτηκαν κατά την Κατοχή.
Λόγω των περιορισμών της πανδημίας, το εργαστήρι θα παρέχει τη δυνατότητα και διαδικτυακής συμμετοχής. Μπορείτε να κάνετε εγγραφή ΕΔΩ. Διαβάστε περισσότερα σχετικά με το εργαστήρι ΕΔΩ.
Μεταξύ των εισηγητών οι: Γιώργος Αντωνίου, Οντέτ Βαρών – Βασάρ, Στράτος Δορδανάς, Άννα Μαρία Δρουμπούκη, Φίλιππος Κάραμποτ, Πάρις Παπαμίχος – Χρονάκης, Ιάσονας Χανδρινός. Το αναλυτικό πρόγραμμα μπορείτε να το δείτε ΕΔΩ.
Ανοιχτή πρόσβαση στην ηλεκτρονική βάση του Αρχείου Προφορικών Μαρτυριών Fortunoff του Πανεπιστημίου του Yale απέκτησε η Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης του ΑΠΘ.
Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα οπτικοακουστικά αρχεία ιστορίας στον κόσμο. Η παρουσίαση της βάσης του Οπτικοακουστικού Ιστορικού Αρχείου θα πραγματοποιείται την Τετάρτη 4 Μάϊου 2022 και ώρα 12.00, στο Αμφιθέατρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.
Η παρουσίαση του Οπτικοακουστικού Ιστορικού Αρχείου θα γίνει από τον Διευθυντή του Αρχείου Fortunoff, κ. Stephen Naron, από τον Επίκ. Καθηγητή της Έδρας Εβραϊκών Σπουδών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, κ. Γεώργιο Αντωνίου, και από τη βιβλιοθηκονόμο του Γραφείου Προσκτήσεων της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ κα Ξένια Αγορογιάννη, ενώ χαιρετισμό θα απευθύνουν ο Πρόεδρος της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ, Καθηγητής κ. Αιμίλιος Μαυρουδής, και η Προϊσταμένη Διεύθυνσης της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ, κα Αγγελική Χατζηγεωργίου.
Περισσότερα: ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΠΘ ΣΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΠΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΜΑΡΤΥΡΙΩΝ ΕΠΙΖΗΣΑΝΤΩΝ TOY ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ YALE