Του Γιάννη Παπαδόπουλου
Ηταν Ιούνιος 2007 στα Ιωάννινα όταν η Ζανέτ Ναχμία καθισμένη στον καναπέ του σπιτιού της ανακαλούσε όλα όσα είχε περάσει ως αιχμάλωτη στο Αουσβιτς. Σε ένα απόσπασμα εκείνης της βιντεοσκοπημένης συνέντευξης φαίνεται να διακόπτει τη διήγησή της για να υποδεχτεί στο σαλόνι τη συντοπίτισσά της Νίνα Νεγρίν, με την οποία είχαν μοιραστεί κοινή μοίρα στο στρατόπεδο του θανάτου. Με σοκαριστική απλότητα οι δύο γυναίκες συνέχισαν έπειτα την περιγραφή. «Βλέπαμε στο στρατόπεδο το δικό μας τέσσερα κρεματόρια και ξέραμε ότι καίνε τους γονείς μας», είπε η μία. «Οι Θεσσαλονικείς είχαν πάει νωρίτερα και μας είπαν, “βλέπετε αυτή τη φλόγα; Εκεί καίνε τους δικούς σας”», συμπλήρωσε η άλλη.
Περισσότερα: ΖΑΝΕΤ ΝΑΧΜΙΑ (1925-2024): «ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥ ΤΑ ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΑ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ. ΣΤΕΝΟΧΩΡΙΟΝΤΑΝ»
της ανταποκρίτριας του ΑΠΕ Φ. Καραβίτη
Με το πρόγραμμα «Καρυά 1943. Εβραϊκή Καταναγκαστική Εργασία και Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα» και τις ομότιτλες εκθέσεις σε Βερολίνο και Αθήνα φωτίζεται, 80 και πλέον χρόνια αργότερα, ένα «τυφλό σημείο» της ιστορίας της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα.
Ο συγγραφέας Γιώργος Βαφόπουλος το παρομοιάζει με «δαντική κόλαση». Ο τόπος μαρτυρίου για περίπου 400 Θεσσαλονικείς Εβραίους αναδεικνύεται τώρα, για να υπενθυμίσει ότι στη συλλογική μνήμη παραμένουν ακόμη υποφωτισμένες πολλές πτυχές της περιόδου της Κατοχής.
Το Κέντρο Τεκμηρίωσης για την Καταναγκαστική Εργασία βρίσκεται στην περιοχή Σενεβάιντε, στα ανατολικά του Βερολίνου, στον χώρο ακριβώς των καταλυμάτων των εργατών που δούλευαν καταναγκαστικά τη ναζιστική περίοδο.
Η βραβευμένη με Όσκαρ ταινία «Ζώνη Ενδιαφέροντος» ήταν από τις πιο πολυσυζητημένες το 2023. Το φιλμ του βρετανού Τζόναθαν Γκλέιζερ επικεντρώνεται στην οικογενειακή ζωή του Ρούντολφ Ες (του διοικητή του Άουσβιτς).
Σε περασμένες δεκαετίες στην παροικία μας (την ελληνική κοινότητα της Αυστραλίας), ιδίως σε αυτή του Σύδνεϋ, δραστηριοποιούνταν και έρχονταν σε ομογενειακές εκδηλώσεις, ένας Ελληνοεβραίος, ονόματι Αλμπέρτο Γιακοέλ.
Ο Νίκος Χρυσικάκης και η Εσθήρ Σολομών μιλούν στην «Κ» για τη 15ετή προσπάθεια να συλλέξουν τις μαρτυρίες των Εβραίων των Ιωαννίνων που επέζησαν από το Ολοκαύτωμα, αποτέλεσμα της οποίας είναι το ντοκιμαντέρ «Lost Yannina»
Στις 25 Μαρτίου του 1944 η ζωή και η ιστορία των Ρωμανιωτών, δηλαδή της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων, θα άλλαζαν για πάντα. Οι περίπου 2.000 Εβραίοι της πόλης, που αποτελούσαν μάλιστα μία από τις παλαιότερες εβραϊκές κοινότητες στην Ελλάδα και την Ευρώπη, έλαβαν εντολή από τις ναζιστικές δυνάμεις να συγκεντρωθούν στο Κάστρο των Ιωαννίνων. Τότε 1.870 άνθρωποι, έχοντας μαζί τους τα απολύτως απαραίτητα, ξεκίνησαν το τραγικό ταξίδι τους για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Αουσβιτς και του Μπίρκεναου. Επέστρεψαν μόλις οι 163 από αυτούς, ενώ ακόμα 69 κατάφεραν να γλιτώσουν είτε γιατί τους έκρυψαν χριστιανικές οικογένειες είτε γιατί έφυγαν στα βουνά και ενσωματώθηκαν στην Αντίσταση.
Περισσότερα: «ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΡΩΜΑΝΙΩΤΕΣ ΕΠΙΖΩΝΤΕΣ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΑΦΗΓΟΥΝΤΑΙ